De eerste maanden stonden in het teken van overleven. Het gemis kwam keihard binnen. Op de meest onverwachte momenten. Ik was onbekend met de dood. En nu was ons eigen kind overleden. De dochter die Yvonne en ik bewust op de wereld hadden gezet. Maar nooit met het idee dat wij haar zouden overleven. Ik heb haar niet kunnen beschermen tegen de dood. Haar overlijden confronteerde me met de kostbaarheid en kwetsbaarheid van het leven. Het kan zomaar ineens voorbij zijn.

Ik ging door met bloggen. Mijn emoties deelde ik via het internet met de buitenwereld. Er werd veel gereageerd. Zo ontving ik een mail waarin een vrouw haar eigen ervaringen beschreef. Ze was nog jong toen haar broer overleed. Haar ouders veranderden. Het huis ademde alleen nog maar verdriet. Het leek wel alsof de tranen langs de muren stroomden. Haar vader sprak niet meer. Haar moeder stelde dat ze nooit meer gelukkig zou kunnen zijn.

Ik liet Yvonne de mail lezen. Ze schrok: “Wat zeg je dan tegen je andere kinderen? De kinderen die nog leven? Zo wil ik niet worden.”

Een zelfde ervaring hadden we, nadat we een avond bijwoonden met ouders van overleden kinderen. We ontmoetten vaders en moeders die jaren na het overlijden van hun kind nog steeds enorm verdrietig waren. Hun leven leek stil te hebben gestaan vanaf het moment van overlijden van hun kind. Op de terugweg naar huis spraken we over deze ervaring. Wat deed het met ons? We waren het er beiden over eens: zo wilden wij niet worden.

Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Ik zal Guusje nooit meer zien. Nooit meer kunnen genieten van haar stem. Nooit meer vast kunnen houden. Ik probeerde te begrijpen wat me overkwam. Ik vond het fijn om mensen om me heen te hebben. Je kunt jezelf immers niet troosten. Warmte en aandacht van anderen deed me goed. Ik vond het fijn om over haar te mogen praten.

Het was gewoon niet te bevatten dat Guusje er nooit meer zou zijn. De dood is onherroepelijk. Het gemis raakte me diep. Problemen kun je oplossen. Gemis niet. Ik moest er mee leren omgaan. Die keuze had ik wel. Er was een lange weg te gaan.

Het duurde lang voordat Guusje op een andere wijze deel werd van mijn dagelijkse routines. Mijn wereld was totaal veranderd. In de loop van de jaren heb ik leren verdragen dat onze dochter er niet meer is. Vaak spreken mensen over verwerken van verlies. Ze zeggen dat je het moet loslaten. Maar verwerken doen we met afval. Dan hoef je er niet meer aan te denken. De liefde kan niet worden verwerkt. Het heeft te maken met verbonden voelen met elkaar. Liefde overstijgt de dood. Het is fijn om aan mensen te denken van wie we houden, ook na hun overlijden. Verdergaan is niet hetzelfde als loslaten. Ik draag Guusje met me mee. Overal waar ik heenga. Haar leven en overlijden zijn onlosmakelijk met mij verbonden. Ze is een deel van mijn identiteit.

Ik kan nooit meer terug naar hoe het ooit was. Het einde van haar leven markeerde in het mijne een nieuw begin. Een periode die, zeker in het begin, in het teken stond van overleven. Langzaamaan kon ik mij openstellen voor anderen. Eerst voor Yvonne, daarna mijn kinderen en stapje voor stapje de rest van mijn omgeving. Steeds meer voelde ik de drang om weer te gaan leven. In de vele boeken die ik las, haalde ik de boodschap dat je voor het gemis kunt zorgen. Dat je er niet voor weg hoeft te lopen. Binnen ons gezin houden we de herinnering aan Guusje levend. Dat doen we zeker op bijzondere dagen, samen met elkaar. Denk daarbij aan haar geboortedag, onze trouwdag, haar sterfdag en de kerstdagen. Ze leeft nog altijd verder, in de harten ons gezin, haar familie, haar vrienden en vele anderen.

In de loop van de tijd heb ik geleerd om het leven weer te omarmen. Het is nu tien jaar later. Ik ben gelukkig. Ik geniet van mijn levensreis. En Guusje reist altijd met me mee.

Lowie van Gorp
30 oktober 2021